دنیا در تب طب مکمل و جانشین Complementary and alternative medicine که به اختصار CAM گفته می شود، می سوزد.طب جانشین که رشته های طبی کهن از درمان با گیاه تا طب سوزنی را در بر می گیرد ، روز به روز بیشتر مورد توجه مردم قرار می گیرد. در این مقاله سعی شده است تا اصول این طب مورد بررسی قرار گیرد.
پشت سر هم عطسه می کنید و پیش از آنکه خود علت آن را بدانید ، دوستی که در کنارتان نشسته پیشنهاد می کند که این گیاه یا آن داروی هومیوپاتی را استفاده کنید. در شگفت می شوید که آیا باید این کار را انجام دهید یا نه. شما هم در مورد طب مکمل و جانشین چیزهایی شنیده اید ولی چیزی بیش از این نمی دانید. اما پیش از تصمیم گیری، باید واقعیت ها را در نظر بگیرید و پیش از آنکه چیز تازه ای را امتحان کنید به ویژه اگر خانمی باردار یا شیرده باشید، دارو می خورید یا دچار بیماری های مزمن هستید با پزشک خود مشورت کنید. به علت مقبولیت عامه و روز افزون طب مکمل و جانشین (طبق بررسی انجام شده ۴۰ درصد مردم از این روش استفاده می کنند) اکنون پزشکان نیز به مطالعه و آموختن این رویکردهای غیر متعارف روی آورده اند. وقتی پزشک از اصطلاح ” طب جانشین” استفاده می کند، به اعمالی اشاره دارد که به طور مشخص در طب متعارف غربی مورد استفاده قرار نمی گیرد . آنچه که باید در نظر گرفته شود آن است که طب جانشین پیوسته در حال تغییر است زیرا با بررسی هرچه بیشتر این روشهای درمانی، رشته های طب مکمل وارد جریان اصلی درمان خواهد شد. وقتی یک روش درمانی طب جانشین علاوه بر درمان متعارف در درمان استفاده می شود، این مورد را طب مکمل می نامند و هنگامی که از یک روش درمانی مکمل علاوه بر روش درمانی متعارف استفاده می شود این درمان را طب جامع یا کل نگر می نامند.
نمونه هایی از طب مکمل و جانشین
برای آنکه مفهوم بسیاری از درمان های موجود روشن شود، بهتر است نحوه تقسیم بندی این روشها توسط سازمان NCCAM یا مرکز ملی طب مکمل و جانشین را بدانیم . این سازمان در آمریکا متولی طب مکمل و جانشین است و از انجام پژوهش علمی در این زمینه حمایت می کند. انواع رشته های طبی بر حسب تقسیم بندی این سازمان به صورت زیر است:
• سیستم های طبی جامع
• طب ذهن و جسم
• اعمال طبی بر پایه زیست شناسی
• روش های کار با دست و روی جسم
• طب انرژی
اما، باید به خاطر داشت که جدا کردن این روش های درمانی همیشه هم آسان نیست و در بعضی سیستم ها از بیش از یک نوع تکنیک استفاده می شود.
سیستم های طبی جامع
در این سیستم ها فقط از یک روش یا داروی منحصر به فرد ( مثل ماساژ) استفاده نمی شود ، بلکه از بسیاری از اعمال استفاده می گردد که از یک فلسفه برخوردارند مثل قدرت طبیعت یا وجود انرژی در بدن ، نمونه هایی از سیستم طبی جامع عبارتند از:
• سیستم های باستانی شفا. این سیستم های شفا، مدتها پیش از وارد شدن طب متعارف غربی به عرصه درمان وجود داشته و شامل آیورودا از هند و طب سنتی چین است.
• هومیوپاتی. در این رویکرد از مقدار خوراک بسیار کم ماده استفاده می شود که سبب ایجاد نشانه های بیماری می گردند و همین امر بدن را تحریک می کند تا پاسخ شفای خود در بدن را به وجود آورد.
• ناتوروپاتی. این رویکرد بر درمان های غیر تهاجمی متمرکز است و به بدن کمک می کند تا خود را شفا دهد . در این روش از انواع اعمال از جمله ماساژ ،طب سوزنی، داروهای گیاهی، ورزش و مشاوره شیوه زندگی استفاده می شود.
طب ذهن- جسم
با استفاده از تکنیک های ذهن و جسم می توان رابطه میان ذهن و جسم را تقویت کرد . کاروران طب مکمل و جانشین می گویند برای سالم ماندن باید این دو سیستم در هماهنگی باشند نمونه هایی از تکنیک های ارتباطی ذهن و جسم عبارتند از مراقبه، نیایش، بسط ( تن آرامی) و درمان های هنری.
اعمال با اساس زیست شناسی
نمونه های این رشته از درمان عبارتند از مکمل های تغذیه ای و داروهای گیاهی . در این روش های درمانی از اجزایی استفاده می شود که در طبیعت وجود دارند. نمونه های گیاهان شامل است بر جین سنگ، جینکو و اکیناسه ( سر خار گل)، حال آنکه نمونه های سایر مکمل های جیره غذایی شامل است بر سلنیم، گلوکوزامین سولفات و SAMe . گیاهان و مکمل ها را می توان به صورت دم نوش ( چای) ، روغن ، شربت ، گرد (پودر) قرص یا کپسول مورد استفاده قرار داد.
مانیپولاسیون و روشهای کار با جسم.
در این روش ها از قدرت لمس انسان برای به حرکت در آوردن یا مانیپولاسیون manipulation بخش خاصی از بدن استفاده می شود. از میان این روش ها می توان کایروپراکتیک chiropractic و مانیپولاسیون به روش استئوپاتی Osteopathic manipulation و ماساژ را ذکر کرد.
طب انرژی
بعضی کاروران طب مکمل و جانشین معتقدند که یک نیروی نامرئی انرژی در بدن انسان جریان دارد و وقتی این جریان انرژی دچار انسداد شده یا نامتوازن می گردد، انسان بیمار می شود. در سنت های متفاوت ، این انرژی را با نام های مختلفی می نامند مانند چی، پرانا، نیروی زندگی و نیروی حیاتی. هدف از انجام اینگونه درمان ها، رفع انسداد و برقراری مجدد ترازمندی (تعادل) نیروی انرژی انسان است. روشهای مهم درمان با انرژی عبارتند از چی کنگ qigong ( که خود بیش از ۱۰۰۰ روش دارد) ، درمان با لمس، ریکی و درمان با مغناطیس.
چرا پزشکان از روشهای طب مکمل و جانشین استفاده نمی کنند؟
بسیاری از پزشکانی که امروزه در رشته طب متعارف کار می کنند،در رشته های درمانی CAM آموزش ندیده اند و به این جهت در توصیه کردن به انجام این روش ها و یا پاسخ به سوالات مربوط به این رشته درمانی احساس ناراحتی می کنند. اما با افزایش مدارک مستند در زمینه بعضی از این روش های درمانی ، پزشکان هم بیش از گذشته نسبت به طب مکمل و جانشین روی خوش نشان می دهند.
همچنشن ، پزشکان طب متعارف وقتی مساله طب مکمل و جانشین پیش می آید، باید هم محتاطانه عمل کنند. در طب متعارف، به آن دسته از روش های درمانی ارزش داده می شود که با پژوهش و آزمایش، امنیت و تاثیرشان به اثبات رسیده باشد . در عین حال که در مورد بعضی روشها هنوز سوالات کلیدی موجود است. افزون بر این ، بعضی کاروران طب مکمل و جانشین در مورد علاج بیماری ها گزافه گویی می کنند و یعضی هم از بیمار می خواهند به پزشک متعارف مراجعه نکند. به این جهات ، بسیاری از پزشکان ، در مورد شروع روش های درمانی CAM محافظه کارانه عمل می کنند.
چرا در مورد روش های درمانی طب مکمل و جانشین مدرکی وجود ندارد؟
یک علت فقدان پژوهش در زمینه روش های درمانی طب مکمل و جانشین، هزینه های گزاف انجام بررسی های دقیق دارای شاهد است. کار آزمایی هایی که در مورد داروها یا رویه های طب متعارف انجام می شوند غالباً به طور مستقیم یا غیر مستقیم از حمایت های مالی دولت یا شرکت های دارویی برخوردار می شوندو به این جهت در مورد روشهای درمانی طب متعارف ، منابع مالی وجود دارد. به دست آوردن حمایت مالی برای انجام کار آزمایی های CAM دشوار است و به این جهت مقدار کار آزمایی هایی که در این زمینه انجام می شود کمتر است. اما به هر حال تعدادی بررسی در زمینه های روش های درمانی CAM از گیاهان گرفته تا یوگا در حال انجام است. مرکز ملی طب مکمل و جانشین ، سازمان اصلی در آمریکا است که از انجام پژوهش در زمینه های روش های درمانی طب مکمل و جانشین حمایت می کند و یافته های حاصل از این پژوهش ها را در وب سایت خود قرار می دهد.
در مورد خطرات و منافع روش های درمانی طب مکمل و جانشین با پزشک خود گفتگو کنید.
در مورد اخذ تصمیم به استفاده از روش های درمان طب مکمل و جانشین با پزشک طب متعارف خود مشاوره کنید. حتی اگر پزشک تان نمی تواند روش خاصی از طب مکمل و جانشین را توصیه کند ، پیش از انتخاب یک روش درمانی ، می تواند خطرات و منافع آن را برای تان بازگو کند. با وجودی که بعضی از این روشهای درمانی ممکن است سودمند باشند، ولی بسیاری از روش های طب مکمل و جانشین ، در صورت استفاده از بعضی داروها یا در بعضی بیماری ها دارای عوارض جانبی و سبب ایجاد مشکل می شوند. توصیه پایانی آن است که اگر از روشهای درمانی جانشین استفاده می کنید موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید و پیش از گفتگو با طبیب خود، داروی طب متعارف خود را تغییر ندهید یا قطع نکنید.
